Afgelopen weekend heb ik mij eens geamuseerd met een 'stadstrip' binnen mijn eigen deelgemeente. Over 3 dagen heb ik 11 uur nodig gehad om elke buurt in Berchem aan te doen, hierbij nooit het grondgebied verlatend.
Oorspronkelijke aanleiding was het feit dat ik voor een vak op de universiteit het fietsbeleid in mijn gemeente - en in dat geval mag ik Berchem nemen en moet ik niet gans Antwerpen gedetailleerd bespreken - moet illustreren in een presentatie. Van de nood heb ik een deugd gemaakt (nu ja, fris was het wel) om jullie Berchem beter te leren kennen.
Er zijn heel wat foto's uit voortgekomen, die ik in deze draad regelmatig zal bijposten. Het zal dus iets meer uit verkeerskundig oogpunt zijn, maar andere thema's zullen ook overvloedig aan bod komen. Hoe divers Berchem ook is, het enige wat je in deze serie niet zal tegenkomen is industrie, want dat hebben we hier niet. Op slechts 5,79 km² hebben we desondanks veel te bieden.
In ieder geval zullen jullie na deze serie heel wat meer kunnen zeggen over Berchem in de draad 'Waaraan denk je als je de woonplaats van bovenstaande ziet?'
Om het voor iedereen gemakkelijk te maken: Berchem is een deelgemeente van Antwerpen sinds 1983, daarvoor zelfstandig. Tegenwoordig ben ik een van de dikke 40.000 inwoners.
Kleine tussennoot: als ik het in de loop van de serie over Antwerpen heb, bedoel ik meestal wat in Antwerpen zelf (en dus niet in Berchem) ligt.
Qua verkeer vormt Berchem een vooral toegangspoort van Antwerpen voor automobilisten en treinreizigers die uit Brussel en Lier komen. De N1, een gewestweg die van Brussel via Antwerpen naar de Nederlandse grens bij de Wuustwezelse deelgemeente Braken leidt, vormt de belangrijkste verkeersader door Berchem en is een van de, misschien wel de drukste invalsweg van Antwerpen als je autostrades niet meetelt.
Op Viamichelin is het even ongemakkelijk om Berchem helemaal zichtbaar te krijgen, maar met dit kaartje zal het ook wel gaan.
Hier zie je duidelijk de grens van de deelgemeente.
Berchem is als volgt ingedeeld:
- Binnen de Ring ligt Oud Berchem, dat bestaat uit:
* Vijfhoek: de wijk ten westen van de Grotesteenweg, hier woon ik;
* Berchem centrum: tussen Grotesteenweg en spoorweg;
* Zurenborg: ten noorden van station Antwerpen-Berchem, deze wijk loopt nog door naar Antwerpen.
- De wijken Pulhof en Rooi: buiten de Ring, ten westen van de spoorlijn naar Brussel/Lier. Zoals we inwoners van het Waasland 'van over het water' noemen, is het gebied van het Pulhof en het Rooi bij bewoners van Oud Berchem bekend als 'over de brug'.
- Groenenhoek: wijk in Berchem, Borgerhout en Deurne tussen de Ring en de luchthaven.
Genoeg gepraat, we gaan op stap.
1. Generaal Lemanstraat.
De witte middenlijn bepaalt de grens: rechts ligt Berchem, links Antwerpen. Dit krijg je te zien als je vanuit Brussel Antwerpen binnenrijdt. Lekker stedelijk is het wel, met op het einde het 72 meter hoge Provinciehuis. Automobilisten denken hier echter dat ze nog op de E19 rijden en laten hun voet rustig hangen, ondanks je hier uiteraard slechts 50 km/u mag. Fietsers? Zijn die niet al uitgestorven? Ik woon in de zijstraat direct rechts.
2. Sint-Hubertusstraat.
De Sint-Hubertusstraat wordt in het mobiliteitsplan voorgesteld als alternatieve functionele fietsroute. Rustig genoeg is de straat in ieder geval. Links is een kasteeltje.
3. Sint-Hubertusstraat.
Maar als we de andere kant op kijken, zien we de enige ouderwetse kasseistrook van Oud Berchem zonder Zurenborg. Zouden fietsers hier massaal langs willen rijden? Aan beide kanten van de straat zie je gebouwen van het Sint-Willibrorduscollege, de oudste school van Berchem.
4. Grotesteenweg.
In 1986 is de Grotesteenweg verbreed, waardoor dit kapelletje met klooster (links, niet op de foto) aan de straat kwam te liggen. Voor de verbreding moesten dus alle huizen aan de oostkant van de Grotesteenweg tegen de vlakte.
Nu zijn er op dit stuk Grotesteenweg (tussen de Singel en de grens met Antwerpen) 2 rijvakken in enkele richting naar Antwerpen toe, ernaast een vrije tram-/busbaan en mooie, vrijliggende fietspaden.
Daarvoor was dit de situatie: een kasseiweg die net breed genoeg was voor 2 trams en een paar smalle stoepjes. De trams reden op de rijweg, die toen al enkelrichting was naar de stad toe. Met andere woorden: auto's reden op het voor hun linkerrijvak naar de stad toe, terwijl trams op dezelfde strook weg richting Mortsel, dus in tegengestelde richting reden (!). Dit leverde uiteraard problematische situaties op.
5. Hoek Driekoningenstraat en Grotesteenweg.
Een beetje lastig met de zon, maar dit is dus het Districtshuis, zeg maar gemeentehuis van Berchem, aan de oostkant van de Grotesteenweg. Het staat er sinds ongeveer 15 jaar. Een deel van het gelijkvloers en de eerste verdieping doen dienst als gemeentehuis, de rest zijn seniorenflats.
6. Driekoningenstraat.
De Driekoningenstraat, verder Statiestraat, is dé winkelstraat van Berchem. Het is allesbehalve een tweede Meir, maar er kan een gezellige drukte heersen. Dit ondanks er een hele hoop lijnbussen en ander verkeer passeren. Exclusieve zaken vind je er niet (meer), tegenwoordig bestaat het grootste deel uit 'vreemde' winkels. Een paar volkscafés, eethuisjes, Turkse en Belgische bakkers, enkele slagerijen, een Zeeman, een Wibra, viswinkels, supermarkten Peters-Govers (vergelijkbaar met Delhaize) en GB Express, pizzeria's, fotowinkels… Kortom, van alles wat.
Voor bussen is het net iets te smal om elkaar te passeren. Als je tijdens je opleiding tot buschaffeur hier gaat oefenen, zal je beslist heel vaardig worden. Want uiteraard staat de straat over de hele lengte vol met dubbelgeparkeerde bestelwagens en vrachtwagens, en in navolging hiervan doen de auto's dat ook maar. Ook dit is zogezegd een alternatieve functionele fietsroute.
7. Berchembrug.
Ik verlaat even het centrum en neem de Berchembrug, een fiets- en voetgangersbrug die Oud Berchem verbindt met park de Brilschans, op het Pulhof. Ik kijk nog even naar de achterzijde van het Mariagasthuis: vroeger een ziekenhuis, nu een RVT (rust- en verzorgingstehuis = verpleeghuis).
8. Binnensingel.
De Berchembrug is ongeveer 600 meter lang en brengt de zwakke weggebruiker veilig over de Binnensingel, zoals de Singel in Berchem heet, de spoorlijn Antwerpen - Gent en de Ring.
De fietsvoorzieningen op de Binnensingel tussen het station en de Grotesteenweg kunnen duidelijk beter op een weg waar auto's 70 km/u mogen rijden.
9. Binnensingel.
Nochtans is het fietspad in de andere richting wel goed, zelfs met het voetpad links ervan, zodat plots openslaande autoportieren geen probleem vormen. Rechts ligt het beschermde natuurgebied de Wolvenberg, maar daarover later meer.
10. Berchembrug.
De Berchembrug begint aan beide kanten met een krul, zodat geen lange toegangshellingen nodig zijn. Onder de brug zie je weer de Binnensingel, wat verder de Sint-Hubertuskerk (ligt niet aan voormelde Sint-Hubertusstraat) en het Mariagasthuis.
11. Berchembrug.
Tussen de Singel en het spoor kan je met een trap of een helling naar beneden om naar de Wolvenberg te gaan. Zo ziet de brug eruit over het spoor en de Ring heen.
12. Spoorlijn Antwerpen - Gent en Ring (richting Breda).
De Berchembrug is amper bekend bij niet-fietsende niet-Berchemnaren. Ik zou er een weddenschap van kunnen maken als onze HHF'ers, die tientallen keren de Antwerpse Ring bereden hebben, hem niet eens opgemerkt hebben. Veel volk wandelt of fietst er dan ook niet over, maar zeker genoeg om het nut ervan te bewijzen. Altijd heerlijk om vanop deze rustige brug van de spits op de Ring te genieten. De 4 kantoren aan de rechterkant zijn heel recent en staan op de plaats waar vroeger de Belgische telefoonmaatschappij Belgacom een vestiging had.
13. Ring (richting Gent).
In de andere richting heb je de Ring op zijn breedst: de op- en afrit van de Grotesteenweg (uitrit Berchem/Mortsel) en direct erachter de verbindingen naar de A12 en de E19 naar Brussel. In de verte het Crowne Plaza Hotel (68 meter hoog) en de Sint-Willibrorduskerk, waarover ook weer later meer.
14. Ring en spoorlijn Antwerpen - Gent (richting noordwesten).
Net boven de bomen torent het Provinciehuis. Iets naar rechts het gebouw van Electrabel.
15. Berchembrug.
Vrijdag was het zonnig en niet te koud. Deze twee heren in rood en zwart hadden even zin om vanuit het Pulhof naar de overkant te fietsen. De Onze-Lieve-Vrouwekathedraal en de Politietoren (boven het gele huis) hebben hun hoogte van 123 resp. 70 meter mee, zodat ze ook hier, een viertal kilometer verderop, goed zichtbaar zijn.
16. Ring (richting Breda).
Boven de redelijk drukke Ring tekent zich nu een mooie skyline van flats op de Groenenhoek af.
17. Ringfietspad.
Naast de Singel, het spoor en de Ring is het Ringfietspad de vierde drukke verkeersader die de Berchembrug overbrugt. Druk, want fietsers rijden uiteraard liever hier dan naast de Singel. Via het Ringfietspad kan je helemaal parallel aan de Ring door een groenstrook van Hoboken naar Merksem fietsen.
18. Berchembrug.
Ook in de Brilschans begint de Berchembrug met een krul.
Wordt vervolgd…
Oorspronkelijke aanleiding was het feit dat ik voor een vak op de universiteit het fietsbeleid in mijn gemeente - en in dat geval mag ik Berchem nemen en moet ik niet gans Antwerpen gedetailleerd bespreken - moet illustreren in een presentatie. Van de nood heb ik een deugd gemaakt (nu ja, fris was het wel) om jullie Berchem beter te leren kennen.
Er zijn heel wat foto's uit voortgekomen, die ik in deze draad regelmatig zal bijposten. Het zal dus iets meer uit verkeerskundig oogpunt zijn, maar andere thema's zullen ook overvloedig aan bod komen. Hoe divers Berchem ook is, het enige wat je in deze serie niet zal tegenkomen is industrie, want dat hebben we hier niet. Op slechts 5,79 km² hebben we desondanks veel te bieden.
In ieder geval zullen jullie na deze serie heel wat meer kunnen zeggen over Berchem in de draad 'Waaraan denk je als je de woonplaats van bovenstaande ziet?'
Om het voor iedereen gemakkelijk te maken: Berchem is een deelgemeente van Antwerpen sinds 1983, daarvoor zelfstandig. Tegenwoordig ben ik een van de dikke 40.000 inwoners.
Kleine tussennoot: als ik het in de loop van de serie over Antwerpen heb, bedoel ik meestal wat in Antwerpen zelf (en dus niet in Berchem) ligt.
Qua verkeer vormt Berchem een vooral toegangspoort van Antwerpen voor automobilisten en treinreizigers die uit Brussel en Lier komen. De N1, een gewestweg die van Brussel via Antwerpen naar de Nederlandse grens bij de Wuustwezelse deelgemeente Braken leidt, vormt de belangrijkste verkeersader door Berchem en is een van de, misschien wel de drukste invalsweg van Antwerpen als je autostrades niet meetelt.
Op Viamichelin is het even ongemakkelijk om Berchem helemaal zichtbaar te krijgen, maar met dit kaartje zal het ook wel gaan.
Hier zie je duidelijk de grens van de deelgemeente.
Berchem is als volgt ingedeeld:
- Binnen de Ring ligt Oud Berchem, dat bestaat uit:
* Vijfhoek: de wijk ten westen van de Grotesteenweg, hier woon ik;
* Berchem centrum: tussen Grotesteenweg en spoorweg;
* Zurenborg: ten noorden van station Antwerpen-Berchem, deze wijk loopt nog door naar Antwerpen.
- De wijken Pulhof en Rooi: buiten de Ring, ten westen van de spoorlijn naar Brussel/Lier. Zoals we inwoners van het Waasland 'van over het water' noemen, is het gebied van het Pulhof en het Rooi bij bewoners van Oud Berchem bekend als 'over de brug'.
- Groenenhoek: wijk in Berchem, Borgerhout en Deurne tussen de Ring en de luchthaven.
Genoeg gepraat, we gaan op stap.
1. Generaal Lemanstraat.
De witte middenlijn bepaalt de grens: rechts ligt Berchem, links Antwerpen. Dit krijg je te zien als je vanuit Brussel Antwerpen binnenrijdt. Lekker stedelijk is het wel, met op het einde het 72 meter hoge Provinciehuis. Automobilisten denken hier echter dat ze nog op de E19 rijden en laten hun voet rustig hangen, ondanks je hier uiteraard slechts 50 km/u mag. Fietsers? Zijn die niet al uitgestorven? Ik woon in de zijstraat direct rechts.
2. Sint-Hubertusstraat.
De Sint-Hubertusstraat wordt in het mobiliteitsplan voorgesteld als alternatieve functionele fietsroute. Rustig genoeg is de straat in ieder geval. Links is een kasteeltje.
3. Sint-Hubertusstraat.
Maar als we de andere kant op kijken, zien we de enige ouderwetse kasseistrook van Oud Berchem zonder Zurenborg. Zouden fietsers hier massaal langs willen rijden? Aan beide kanten van de straat zie je gebouwen van het Sint-Willibrorduscollege, de oudste school van Berchem.
4. Grotesteenweg.
In 1986 is de Grotesteenweg verbreed, waardoor dit kapelletje met klooster (links, niet op de foto) aan de straat kwam te liggen. Voor de verbreding moesten dus alle huizen aan de oostkant van de Grotesteenweg tegen de vlakte.
Nu zijn er op dit stuk Grotesteenweg (tussen de Singel en de grens met Antwerpen) 2 rijvakken in enkele richting naar Antwerpen toe, ernaast een vrije tram-/busbaan en mooie, vrijliggende fietspaden.
Daarvoor was dit de situatie: een kasseiweg die net breed genoeg was voor 2 trams en een paar smalle stoepjes. De trams reden op de rijweg, die toen al enkelrichting was naar de stad toe. Met andere woorden: auto's reden op het voor hun linkerrijvak naar de stad toe, terwijl trams op dezelfde strook weg richting Mortsel, dus in tegengestelde richting reden (!). Dit leverde uiteraard problematische situaties op.
5. Hoek Driekoningenstraat en Grotesteenweg.
Een beetje lastig met de zon, maar dit is dus het Districtshuis, zeg maar gemeentehuis van Berchem, aan de oostkant van de Grotesteenweg. Het staat er sinds ongeveer 15 jaar. Een deel van het gelijkvloers en de eerste verdieping doen dienst als gemeentehuis, de rest zijn seniorenflats.
6. Driekoningenstraat.
De Driekoningenstraat, verder Statiestraat, is dé winkelstraat van Berchem. Het is allesbehalve een tweede Meir, maar er kan een gezellige drukte heersen. Dit ondanks er een hele hoop lijnbussen en ander verkeer passeren. Exclusieve zaken vind je er niet (meer), tegenwoordig bestaat het grootste deel uit 'vreemde' winkels. Een paar volkscafés, eethuisjes, Turkse en Belgische bakkers, enkele slagerijen, een Zeeman, een Wibra, viswinkels, supermarkten Peters-Govers (vergelijkbaar met Delhaize) en GB Express, pizzeria's, fotowinkels… Kortom, van alles wat.
Voor bussen is het net iets te smal om elkaar te passeren. Als je tijdens je opleiding tot buschaffeur hier gaat oefenen, zal je beslist heel vaardig worden. Want uiteraard staat de straat over de hele lengte vol met dubbelgeparkeerde bestelwagens en vrachtwagens, en in navolging hiervan doen de auto's dat ook maar. Ook dit is zogezegd een alternatieve functionele fietsroute.
7. Berchembrug.
Ik verlaat even het centrum en neem de Berchembrug, een fiets- en voetgangersbrug die Oud Berchem verbindt met park de Brilschans, op het Pulhof. Ik kijk nog even naar de achterzijde van het Mariagasthuis: vroeger een ziekenhuis, nu een RVT (rust- en verzorgingstehuis = verpleeghuis).
8. Binnensingel.
De Berchembrug is ongeveer 600 meter lang en brengt de zwakke weggebruiker veilig over de Binnensingel, zoals de Singel in Berchem heet, de spoorlijn Antwerpen - Gent en de Ring.
De fietsvoorzieningen op de Binnensingel tussen het station en de Grotesteenweg kunnen duidelijk beter op een weg waar auto's 70 km/u mogen rijden.
9. Binnensingel.
Nochtans is het fietspad in de andere richting wel goed, zelfs met het voetpad links ervan, zodat plots openslaande autoportieren geen probleem vormen. Rechts ligt het beschermde natuurgebied de Wolvenberg, maar daarover later meer.
10. Berchembrug.
De Berchembrug begint aan beide kanten met een krul, zodat geen lange toegangshellingen nodig zijn. Onder de brug zie je weer de Binnensingel, wat verder de Sint-Hubertuskerk (ligt niet aan voormelde Sint-Hubertusstraat) en het Mariagasthuis.
11. Berchembrug.
Tussen de Singel en het spoor kan je met een trap of een helling naar beneden om naar de Wolvenberg te gaan. Zo ziet de brug eruit over het spoor en de Ring heen.
12. Spoorlijn Antwerpen - Gent en Ring (richting Breda).
De Berchembrug is amper bekend bij niet-fietsende niet-Berchemnaren. Ik zou er een weddenschap van kunnen maken als onze HHF'ers, die tientallen keren de Antwerpse Ring bereden hebben, hem niet eens opgemerkt hebben. Veel volk wandelt of fietst er dan ook niet over, maar zeker genoeg om het nut ervan te bewijzen. Altijd heerlijk om vanop deze rustige brug van de spits op de Ring te genieten. De 4 kantoren aan de rechterkant zijn heel recent en staan op de plaats waar vroeger de Belgische telefoonmaatschappij Belgacom een vestiging had.
13. Ring (richting Gent).
In de andere richting heb je de Ring op zijn breedst: de op- en afrit van de Grotesteenweg (uitrit Berchem/Mortsel) en direct erachter de verbindingen naar de A12 en de E19 naar Brussel. In de verte het Crowne Plaza Hotel (68 meter hoog) en de Sint-Willibrorduskerk, waarover ook weer later meer.
14. Ring en spoorlijn Antwerpen - Gent (richting noordwesten).
Net boven de bomen torent het Provinciehuis. Iets naar rechts het gebouw van Electrabel.
15. Berchembrug.
Vrijdag was het zonnig en niet te koud. Deze twee heren in rood en zwart hadden even zin om vanuit het Pulhof naar de overkant te fietsen. De Onze-Lieve-Vrouwekathedraal en de Politietoren (boven het gele huis) hebben hun hoogte van 123 resp. 70 meter mee, zodat ze ook hier, een viertal kilometer verderop, goed zichtbaar zijn.
16. Ring (richting Breda).
Boven de redelijk drukke Ring tekent zich nu een mooie skyline van flats op de Groenenhoek af.
17. Ringfietspad.
Naast de Singel, het spoor en de Ring is het Ringfietspad de vierde drukke verkeersader die de Berchembrug overbrugt. Druk, want fietsers rijden uiteraard liever hier dan naast de Singel. Via het Ringfietspad kan je helemaal parallel aan de Ring door een groenstrook van Hoboken naar Merksem fietsen.
18. Berchembrug.
Ook in de Brilschans begint de Berchembrug met een krul.
Wordt vervolgd…