SkyscraperCity Forum banner

Belgische stadsgewesten/ Aires urbaines Belges

26465 Views 521 Replies 82 Participants Last post by  Squizie3
Wat cijfers over onze steden en stadsgewesten.

Volgens de site van de federale overheid zijn er 3 grote morfologische agglomeraties in ons land. Een morfologische agglomeratie is de fysische definitie van een stadsgebied. Dus het aaneengebouwd stadsgebied.
.BE

Les agglomérations morphologiques des trois grandes villes Belges representent la zone plus au moins bâttie en continu.

Brussel/Bruxelles: 1.350.000 520km² 2.596 inw/km²

Brussel, een van de drie gewesten van het federale België en het centrum van een morfologische agglomeratie, omgeven door een uitgestrekte arbeidsmarkt

De morfologische agglomeratie Brussel telt 1.350.000 inwoners, verspreid over een grondgebied van 520 km2.


Midden in die agglomeratie liggen 19 gemeenten (samen 161 km2) die in het kader van het federale België een bijzondere entiteit vormen.

Dat geheel, het Brussels Hoofdstedelijk Gewest genoemd, naast het Waalse en het Vlaamse gewest, bestaat sinds 1970, maar zijn statuut dateert van 1989. Dit gewest beschikt over een eigen regering en specifieke bevoegdheden op de geregionaliseerde terreinen. Dat tweetalige Brussels Hoofdstedelijk Gewest vormt, ondanks een duidelijke Franstalige meerderheid, een enclave in het grondgebied van het Vlaamse Gewest. Verscheidene Vlaamse gemeenten behoren overigens tot de morfologische agglomeratie Brussel. Tot slot omvat de morfologische agglomeratie in het zuiden ook nog een aantal gemeenten van het Waalse Gewest, zoals Waterloo, Braine-l’Alleud, La Hulpe en Rixensart.
Bruxelles – Une des trois régions de la Belgique fédérale et centre d’une agglomération morphologique entourée d’un vaste bassin d’emplois

L’agglomération morphologique de Bruxelles compte 1.350.000 habitants, répartis sur 520 km².

Au centre de cette agglomération, 19 communes (161 km²) constituent une entité particulière dans le cadre de la Belgique fédérale.

Cet ensemble, appelé Région de Bruxelles-Capitale - à côté des Régions wallonne et flamande -, existe depuis 1970, mais son statut remonte à 1989. Cette Région est dotée d’un Exécutif propre et dispose de compétences spécifiques pour les matières régionalisées. Bien qu’à nette dominante francophone, la Région bilingue de Bruxelles-Capitale constitue une enclave en Région flamande. Plusieurs communes flamandes font d’ailleurs partie de l’agglomération morphologique de Bruxelles. Enfin, l’agglomération morphologique inclut, au sud, des communes de la Région wallonne, telles que Waterloo, Braine-l’Alleud, La Hulpe et Rixensart.
Antwerpen: 913.000 592km² 1.542 inw/km²


De morfologische agglomeratie Antwerpen strekt zich uit over een grote oppervlakte (592 km2), van de Nederlandse grens, via de Antwerpse metropool tot het centrum van de historische stad Mechelen, zetel van het Aartsbisdom België.

Momenteel telt de agglomeratie 913.000 inwoners maar de bevolkingscijfers vertonen sinds 1971 een dalende trend.

Vanaf het einde van de 19e eeuw zorgt de havenfunctie voor belangrijke industriële ontwikkelingen (agrovoeding, non-ferro), die tijdens het interbellum in een stroomversnelling komen (autoassemblage, petroleumraffinage) en vooral tijdens de grote industrialisering van de haven, na Wereldoorlog II een spectaculaire groei kennen (enorme ontwikkeling van de petrochemische sector). Bovendien komen zich ook andere belangrijke industrieën in de agglomeratie vestigen, zelfs al hebben ze geen enkele band met de haven. En op de linkeroever van de Schelde worden in Doel drie kerncentrales ingeplant, die samen met die van Tihange, een van de belangrijkste vestigingen van elektriciteitsproductie in België vormen.

De agglomeratie van Antwerpen is momenteel zonder enige twijfel het belangrijkste industriegebied van het land.

Het stadsgewest dat zich in zuidelijke richting uitstrekt grenst aan een zone van de Antwerpse metropool die vanuit functioneel standpunt vrij onafhankelijk kan genoemd worden.
Anvers – Une conurbation qui s’étire, du nord au sud, sur 50 kilomètres

L’agglomération morphologique d’Anvers couvre un vaste territoire (592km²), allant de la frontière néerlandaise au centre de la ville historique de Malines (siège de l’archevêché de Belgique), en passant par la Métropole anversoise.

Actuellement, l’agglomération compte 913.000 habitants, mais la population est en baisse depuis 1971.

Dès la fin du XIXe siècle, les fonctions portuaires entraînent le développement d’importantes fonctions industrielles (agro-alimentaire, non-ferreux), qui s’amplifient durant l’entre-deux-guerres (montage automobile, raffinage pétrolier) et surtout au cours de la grande phase d’industrialisation portuaire qui a suivi la Seconde Guerre mondiale (développement spectaculaire de la pétrochimie). Toutefois, d’autres industries importantes n’ayant aucun lien avec le port se sont également implantées dans l’agglomération. De même, sur la rive gauche de l’Escaut, les trois centrales nucléaires de Doel constituent, avec Tihange, l’un des principaux sites de production électrique en Belgique.

Aujourd’hui, l’agglomération d’Anvers est sans conteste la première région industrielle du pays.

La conurbation, qui s’étend vers le sud, jouxte une zone de la métropole anversoise assez indépendante du point de vue fonctionnel.

Liège: 476.000 256km² 1.859 inw/km²


Luik, industriestad en historisch centrum, is de grootste agglomeratie in Wallonië. De morfologische stad Luik heeft een oppervlakte van 265 km2 en telt 476.000 inwoners.

Buiten de gemeente Luik, strekt de agglomeratie zich uit over een tiental fusiegemeenten, enerzijds industriepolen in de Maasvallei (Seraing, Herstal, enz.), anderzijds welstellende gemeenten in de stadsrand.

De lage bevolkingsdichtheid is het resultaat van zowel de overheersende morfologie van de woonomstandigheden als van de aanwezigheid, tot vlakbij het stadscentrum van talrijke open gebleven ruimten. Die nemen grosso modo drie vormen aan : te steile hellingen, industriegebied (in de vallei, maar ook tot op de plateaus, waar de terrils nog getuigen van de vroegere steenkoolontginning) en uitgestrekte bossen in het zuiden van de morfologische agglomeratie.
Liège - La plus grande agglomération wallonne

Ville historique et industrielle, Liège est la plus grande agglomération de Wallonie. La ville morphologique de Liège couvre 265 km² et compte 476.000 habitants.

A l’extérieur de la commune de Liège, l’agglomération s’étend sur une dizaine de communes fusionnées, qui sont soit des pôles industriels dans la vallée de la Meuse (Seraing, Herstal, etc.), soit des communes privilégiées de la zone de périurbanisation.

La faible densité de sa population résulte tant de la morphologie dominante de l’habitat que de la subsistance jusqu’à proximité du centre-ville de nombreux espaces non urbanisés. Ces espaces vides sont de trois types : les versants trop raides, les zones industrielles (dans la vallée, mais aussi jusqu’aux plateaux où les terrils marquent les anciennes exploitations charbonnières) et les vastes espaces boisés au sud de l’agglomération morphologique.

Typisch voor België is dat het enkel formeel erkend word door de overheidsdiensten (en uiteraard door de onderzoekers) maar dat geen enkele officiele instantie of administratieve eenheid duidelijk zulke gebieden afbakent.
1 - 20 of 522 Posts
Morfologische agglomeraties en urban areas worden dus berekend volgens de continuous build up oppervlakte.
Maar de normen in de meeste landen liggen lager dan de Belgische normen voor morfologische agglomeraties en wordt een urban area berekend voor het bebouwd gebied met niet meer dan 200m onbebouwd oppervlakte er tussenin.(in Frankrijk bijvoorbeeld)
Volgens deze standaard tellen de grootste Belgische agglomeraties:

Certaines recherches sur les 'aires urbaines' ou 'urban areas', le mot anglais pour agglomération morphologique, dans l'étranger sont moins strictes et employent la limite moin de 200 mètres entre les zones bâttis.

Brussel-Bruxelles: 1.975.000

Antwerpen: 1.094.000


largest urban area's in Europe


EDIT: een ander veel gebruikt cijfer voor de Brusselse urban area is 1,7 miljoen.
Verder heb je de 'metro area's' van de grote steden. Ik geloof dat stadsgewest het Nederlands woord is. In Frankrijk spreekt men van 'aire urbain'. Dat is het gebied buiten de 'urban area' met 40% pendel naar de agglomeratie.
Ook daarin liggen de interpretaties nog anders. Want je kan de metro area van bijvoorbeeld Brussel-hoofdstad bereken zonder de pendel naar de rest van de morfologische agglomeratie of de volledige pendel.

Les 'aires métropolitaines' sont les régions dépendant des agglomérations, donc pas seulement l'agglomération morphologique mais aussi tout le bassin de naveteurs qui travaillent dans l'agglomération.

Hier is alleszins een mooie kaart van het pendelgebied naar Brussel hoofdstad alleen. Met minstens 10% pendel.


Dit is een gebied (ik heb het ooit eens uitgerekend) met meer dan 3.300.000 inwoners.

Volgens de site populationdata.net zijn de Belgische metro area's:

Brussel-Bruxelles: 2.666.000
Antwerpen: 1.169.000
Liège: 728.000
Gent: 567.000
Charleroi: 481.000
Brugge: 253.000

Maar welke criteria gebruikt wordt om de metro area's te berekenen heb ik niet gevonden op de site. 40% naar de ganse agglomeratie?
Eindelijk eens correcte cijfers (mag ik hopen :)), want omtrent deze cijfers wordt er nogal eens zeer verkeerde informatie rondgestrooid.

Bedankt voor de moeite snot. :eek:kay:
Correct, ik weet het niet. Die cijfers van de federale overheid zijn waarschijnlijk redelijk correct.
Die cijfers van de grootste agglomeraties in Europa vind ik een beetje overdreven, maar goed als ze er redelijk serieus onderzoek naar gedaan hebben en de zelfde normen gebruikt worden als in het buitenland kan ik er mee leven.
En de bebouwing rond het Brusselse gaan wel diep het land in. Bv: Linkebeek gaat door in Beersel, Beersel in Halle en Halle in Tubize en Clabecq.
Kortrijk/Leievallei,Menen en Wervik horen bij de metropolitan area van Lille.
Ik stond nogal sceptisch tegen dit (vooral vanuit Franse zijde) ruim opgezet stadsgewest. De reden waarom de Fransen Kortrijk soms bij de Rijselse agglomeratie rekenen is doordat Tourcoing via Roncq en Halluin doorloopt tot in Menen. Menen is dan weer met minder strenge normen vastgegroeid aan Wevelgem, dat laatste maakt deel uit van de Kortrijkse agglomeratie.
Dus de stedelijke as (frans en Belgisch) Komen-Wervik-Menen-Wevelgem-Kortrijk-Kuurne-Harelbeke-Deerlijk samen met de Franse agglomeratie en de 2 stedelijke gebieden hun achterland kunnen tot één Metropolitan area van een 1,8 à 1,9 miljoen inwoners gerekend worden.
Voor de Kortrijks agglomeratie alleen moet je de gemeenten Wevelgem-Kortrijk-Kuurne-Harelbeke-Zwevegem samentellen. Maar Zwevegem bijvoorbeeld hoort alleen de kerngemeente bij de agglomeratie, de rest van de gemeente is West-Vlaamse outback;).

Volgens mijn atlas is
-Oostende samen met Bredene één agglomeratie, Oudenburg heeft een sterke pendel naar Oostende.

-La Louviere vormt met Morlanweiz en Manage een agglomeratie. Binche ligt maar in de forenzewoonzone.

-Genk en Hasselt zijn ook één agglomeratie, of lievereen conurbatie met een aantal gemeenten errond als randgemeenten.

-Mons/Bergen deelt de agglomeratie met Frameries, Colfontaine, Dour, Boussu en Queregnon. Saint Ghislain hoort volgens mijn atlas niet tot de agglomeratie maar is wel een belangrijke slaapgemeente.

-Aalst staat niet op de kaart van de stadsgewesten maar de gemeenten in die streek staan wel aangeduid als forenzewoonzone voor Brussel.

-De agglomeratie Leuven telt alleen de gemeente Leuven. Volgens internationale statistieken hoort Leuven dan ook in dezelfde metro area als Brussel.

Inwoners aantallen stonden er niet bij en Wikipedia doet een beetje raar dus ik heb de inwoners van de agglomeraties niet kunnen optellen.
Op emproris wordt de metro-area van Aalst geschat op 250.000.

Het arrondissement Aalst daarintegen is nog ruimer.

Arrondissement Aalst (10 gemeenten)
Aalst, Denderleeuw, Erpe-Mere, Geraardsbergen, Haaltert, Herzele, Lede, Ninove, Sint-Lievens-Houtem, Zottegem

Alle inwonersaantallen van 2005 bij elkaar gerekend: 263.914


Maar zoals je kan zien liggen alle gemeenten van het arrondissement Aalst links van Aalst. In een metro-area liggen alle gemeenten in de periferie rond de stad.

De 'metro area' van Aalst staat helemaal in het teken van Brussel. Er is zeker een lokale verbondenheid met Aalst, maar alleen al in Aalst zelf is de pendel naar Brussel en de Brusselse randgemeenten zeer groot.
Een arrondissement als stadsgewest nemen gaat mij toch een beetje te ver. Het is niet omdat het arrondissement dezelfde naam draagt als haar hoofdstad, het daarmee betekent dat het gehele arrondissement op die stad gericht is. Zelzate heeft bijvoorbeeld meer met Gent te doen dan met Eeklo maar toch zit het in laatstes arrondissement. Volgens mij zijn die arrondissementsgrenzen puur willekeurig gekozen.

In België zullen de steden wel groter zijn dan wat de officiële cijfers beweren maar Brussel 2 miljoen inwoners geven is dan weer aan de andere kant overdreven.
Arrondisementen zijn historisch/willekeurig gekozen honderd(?) jaar geleden. Tuurlijk hebben arrondisementen niets met metro area's te maken, tenzij toevallig.
Brusselse agglomeratie heeft volgens Belgische standaarden een goeie 1.350.000 inwoners. Sommige internationale standaarden begrenzen de Brusselse agglomeratie veel ruimer. Maar dat is nogal moeilijk te begrenzen, daar de bebouwing nogal versnipperd is, maar ik veronderstel dat ze er redelijk onderzoek naar gedaan hebben.
Vaststaand feit is dat Brussel ook een zeer grote metro area heeft, alleen al zonder de rand trekt Brussel dagelijks 362.000 pendelaars aan.
Maar waar mijn haar recht van komt zijn van die mensen die beweren dat Brussel maar 135.000 inwoners heeft. Zo zie je maar, cijfers zeggen niet alles.
^^
Is wel iets ingewikkelds. Brussel heeft niet meegedaan met de fusies in de jaren '70 en de 19 gemeenten worden over het algemeen als 'de stad Brussel' gezien. De 19 organiseren ook gemeenschappelijk sommige gemeentelijke aangelegenheden, zoals bijvoorbeeld, afvalverwerking en ophaling en de brandweer.
Bovendien zijn de 19 absurbt klein en vormen eigenlijk maar stadsdelen of wijken.
Het Hoofstedelijk gewest Brussel kan dus gezien worden als een stadsregio, een superstad zeg maar met nog 19 redelijk onafhankelijke gemeenten, die in de praktijk meer districtjes zijn.
De verwarring is wel groot daar die gemeenten in principe evenveel macht hebben als een andere Belgische gemeente. Bovendien heeft de gemeente 'stad Brussel' een nog misleidenere naam.
Muggenzifters zullen blijven doordrijven dat Brussel maar 140.000 inwoners telt. Maar de anderen zullen Brussel beschouwen als de stad met 1.012.000 inwoners.
In statistieken worden de 19 samengeteld in vergelijkingen met Antwerpen, Gent, Luik of Charleroi.
snot said:
De 'metro area' van Aalst staat helemaal in het teken van Brussel. Er is zeker een lokale verbondenheid met Aalst, maar alleen al in Aalst zelf is de pendel naar Brussel en de Brusselse randgemeenten zeer groot.
Ja dat is een feit.
Ik schat dat zo'n 60% van de pendelaars naar Brussel gaan.
En zo'n 20% (grotendeels studenten) naar Gent.
Een quote uit dit artikel: http://www.trends.be/CMArticles/ShowArticleExtra.asp?articleID=34627&SectionID=1103


De Gentse professor Georges Allaert lanceerde in april 2001 tijdens het Forum van de Brusselse Industrie - georganiseerd door de federatie van technologiebedrijven Agoria Brussel - de idee van Brussel, euro-metroplex aan de European Golden Triangle. Dat is een mondvol om het economische potentieel aan te geven van wat Allaert het ringeffect noemt. De grote verwevenheid van diensten- en productiebedrijven binnen, buiten en op die Brusselse ring maakt dat daar de kwalitatieve voorwaarden aanwezig zijn voor clustereffecten en het ontwikkelen van een economische dynamiek zoals in Silicon Valley, San Francisco aan de Amerikaanse Westkust, vindt Allaert. "Route 128, met zijn innoverende hightechfirma's rond Boston aan de Oostkust van de VS, is een nog beter model voor de Brusselse ring."

In alle Vlaamse economische en ruimtelijke beleidsplannen weegt het concept Vlaamse ruit door. Het situeert de economische ruggengraat van de Vlaamse economie tussen Antwerpen, Gent, Leuven en Brussel. De Vlaamse ruit en de Brusselse ring zijn onderling verweven. Het Vlaams Economisch Verbond (VEV) en de Sociaal-Economische Raad voor Vlaanderen (Serv) beklemtonen al langer dat de sociaal-economische dynamiek rond de hoofdstad moet worden bekeken vanuit het brede kader van het Brusselse stadsgewest. Dat stadsgewest is ruimer dan de negentien gemeenten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (een politieke afbakening die niet moet worden gewijzigd, maar die wel een soepel grensoverschrijdend politiek overleg vereist tussen Vlaanderen en Brussel, maar ook met de federale overheid en de beleidsmakers van Waals-Brabant).

Allaert: "Het Route 128-effect wordt gemeten in een straal van vijftig kilometer rond Boston. Vertaald naar de Brusselse situatie omvat het Brusselse-ringeffect dus ook het havengebeuren van Antwerpen en Gent en reikt tot in Leuven en Louvain-la-Neuve of Nijvel." Brussel, euro-metroplex gaat nog verder: tot in Rijsel en Luik/Maastricht. Rijsel lokt bijvoorbeeld investeerders met de troef dat de Noord-Franse metropool op amper één uur sporen van de hoofdstad van Europa ligt. "Logisch, aangezien in Rijsel la métropolisation (de lokale benaming voor het metroplexconcept) erkend en actief op alle beleidsniveaus wordt gebruikt," zegt Allaert. Terwijl ze in Brussel zelfs het begrip citymarketing - in die zin dat de economische troeven van het stadsgewest internationaal worden aangeprezen - nauwelijks kennen.
Toch blijft het moeilijk om Amerikaanse zekerheden zomaar te vertalen naar de EU, en al zeker naar de dichtstbevolkte gebieden ervan.

Uiteraard is verdere samenwerking (economisch én politiek) tussen aangehaalde steden (laten we zeggen de ruit Rijsel-Antwerpen-Luik-Brussel, uitbreidbaar naar Zuid-Nederland en de regio Aken) meer dan wenselijk en zal die ook haar vruchten afwerpen, maar...
laat Rijsel Rijsel zijn, Antwerpen Antwerpen, en Brussel Brussel.
Tuurlijk, Brussel en Antwerpen hebben hun eigen metro area. Toch zijn beide een onderdeel van de Vlaamse Ruit, die een beetje gedomineerd word door Brussel.
In de Brussel vs. Antwerpen thread vroeg je je af of het een troef is voor beide steden om zo dicht bij mekaar te liggen. Nu als beiden zich beter profileren in het kader van een metropool Brussel-Antwerpen midden in de Vlaamse Ruit zoals de Randstad of Rijsel doet kan Brussel zich outen als een stedelijk complex dat kan concureren met de Europese groten, bovendien kunnen dan alle steden uit de Vlaamse Ruit meeprofiteren van de status van Brussel. Gewoon wat city-marketing dus en intercommunale en interregionale samenwerking. Dat kunnen we hier gebruiken!
Het gebeurd sowieso al economisch, maar politiek zijn we hier veel te veel bezig met taalprobleempjes en provinciale kortzichtigheid.
Suite à un thread dans le forum francophone concernant l'agglomération morphologique de Lille et la surprise de Snot face aux chiffres que j'avançais, je vous propose une évaluation des principales agglomérations morphologiques belges (et transnationales) selon les travaux du prof. François Moriconi-Ebrard. La méthode utilisée est très proche de celle de l'INSEE qui définit des "unités urbaines". L'intérêt est donc ici de pouvoir mieux comparer les agglomérations morphologiques belges et françaises selon les critères utilisés en France. Comme il le souligne, ces critères sont moins bien adaptés au caractère fortement urbanisé de la Belgique et du département du Nord... A terme on évolue vers une agglomération morphologique Bruxelles-Lille en anneau (une Randstad, par Deinze, Zulte, Waregem au nord et Mons, Charleroi au sud) de plus de 8 000 000 d'habitants !
Les agglomérations ont été définies en 2000.

www.geo.univ-avignon.fr/Site Avignon/pages/labo/index geopolis.html

Bruxelles-Antwerpen-Gent : 171 communes : 4 424 313 hab./5 688,10 km² (778 Hab./km²)

Lille-Kortrijk : 102 communes : 1 696 443 hab./1 905,70 km² (890 hab./km²)
dont France : 65 communes : 1 014 102 hab./471,10 km² (2 153 hab./km²)
dont Belgique : 37 communes : 682 341 hab./1 434,60 km² (476 hab./km²)

Douai-Valenciennes-Lens-Péruwelz : 211 communes : 1 202 674 hab./1 645,80 km² (731 hab./km²)
dont France : 207 communes : 1 173 369 hab./1 494,60 km² (785 hab./km²)
dont Belgique : 4 communes : 41 762 hab./151,20 km² (276 hab./km²)

Liège : 25 communes : 658 859 hab./765,00 km² (861 hab./km²)

Charleroi : 19 communes : 597 752 hab./740,80 km² (807 hab./km²)

Hasselt : 17 communes : 414 885 hab./939,70 km² (442 hab./km²)

Brugge : 12 communes : 331 209 hab./635,10 km² (522 hab./km²)

Mons : 8 communes : 219 454 hab./378,60 km² (580 hab./km²)
Merci pour ces chiffres Paul!
Ils sont interessant mais je doute au terme 'morfologique'. Il me semble que le critère pour ce qu'est morfoloqique est très bas!
Les chifres du INSEE ne sont ils pas beaucoup plus stricte? l'unité urbaine de Lille par exemple ne compte que 1 million d'habitant. Une unité urbaine en France ressamble fort a ce qu'on comprend pour une agglomeration en Belgique. Je crois que l'unité urbaine de Lille se compare le mieux avec les chifres des agglomérations mofologiques de l'état féderal Belge.
Les chifres que tu donne ici sont d'un autre ordre. Sur qua sont il basé? Densité?
Non, ils sont bien basés sur la continuité du bâti avec la règle des 200 mètres... Pour reprendre l'exemple de Lille-Kortrijk, l'agglomération côté français fait bien 1 014 000 habitants en 2000 alors que l'INSEE l'évaluait à 1 000 900 en 1999 avec une commune en moins.
Si tu as le temps, en suivant le lien tu auras les explications de la méthode suivie en français et en anglais.

Personnellement je pense aussi que ce système à la française n'est pas très adapté pour nos régions densément peuplées. De même dans d'autres régions françaises comme la région Provence-Alpes-Côte d'Azur où il donne des agglomérations à rallonge : Marseille-Aix-en-Provence, Nice-Cannes-Grasse... Ailleurs où le tissu urbain n'est pas très dense cette méthode est plus intéressante.
La continuité du bâti avec la règle des 200 mètres ne peut pas être appliqué sans restrictions en Belgique. Il n'y a pas que le problème de denisitée génerale mais aussi de l'urbanisation anarchique et la construction en ruban le long des axes routières.
Une rue de 800m bordé de maison ne peut pas etre compter comme connection d'une zone bati en continu. En amérique on tient aussi compte du la larguer d'une zone bâti et sa connection en échel avec des zones bâti plus grandes.
Des densité de 450 à 500 habitants/km² on peut pas appeler sa des agglomerations!!
1 - 20 of 522 Posts
Top