[Goniądz] Z cyklu moje małe miasteczko

Nudzilo mi sie wiec pomyslalem ze zapoznam forumowiczow z miasteczkiem w ktorym mieszkalem zanim wyjechalem do Chicago. Mysle ze bylo by fainie gdyby inni forumowicze ktorzy mieszkali albo mieszkaja w malych miescinach o ktorzych malo kto slyszal zaczeli takie posty. Jest w Polsce bardzo duzo uroczych prowincionalnych miejscowosci ktore sa bardzo ciekawe. No wiec ja zaczynam

Goniądz





Troche Histori:

Goniądz to stary mazowiecki gród ziemi wiskiej położony nad Biebrzą . Przecinały go dwa nadbiebrzańskie szlaki z Grodna do Wizny. Miało to bardzo duże znaczenie dla rozwoju gospodarczego grodu, był bowiem stolicą powiatu. Pierwszą pisaną wzmiankę o Goniądzu stolicy powiatu odnotowano 14.08.1358 roku podczas zatwierdzenia ugody dotyczącej wytyczenia granicy między Litwą a Mazowszem przez Kiejstuta księcia litewskiego z Ziemowitem Trojdenowiczem,księciem mazowieckim. 02.12.1382r. Goniądz został zastawiony przez księcia mazowieckiego Ziemowita IV Zakonowi Krzyżackiemu na okres 20 lat. Po wykupieniu powiatu goniądzkiego w 1401r. od Zakonu, został on podzielony: część wschodnią otrzymała Litwa, cześć zachodnia pozostała przy Mazowszu. (Wlasnie dlatego Goniadz posiada dwa rynki, granica kraju biegla dokladnie pomiedzy tymi dwoma rynkami!!!)
Przyłączenie powiatu goniądzkiego do Litwy spowodowało podporządkowanie się władzy namiestników bielskich. W 1505 r. Aleksander Jagielończyk przekazał starostwo bielskie, Turów, Rajgród i Goniądz kniaziowi Michałowi Glińskiemu. W roku 1509 król Zygmunt I nadaje dobra goniądzkie Mikołajowi Radziwiłłowi wojewodzie trockiemu, Kanclerzowi Wielkiemu Litwy.
Około 1530 r. urodził się tu Piotr, zwany z Goniądza, teolog braci polskich, twórca dyteizmu litewskiego.
Petronela Radziwiłłówna córka Jana starosty żmudzkiego, poślubiwszy Stanisława Dowojnę starostę, wojewodę połockiego, nadała w 1547 r. Goniądzowi prawa miejskie. W 1563 roku Stanisław Dowojno wraz z żoną dostają się do niewoli moskiewskiej, po nieudanej obronie Połocka przed wojskami Iwana IV Groźnego.
Po śmierci Petroneli Radziwiłłówny w 1564 roku, Goniądz przejmuje jej siostra Anna z Radziwiłłów Kiszczyna wojewodzina witebska, która 20.05.1570 r. w Warszawie daruje ziemie goniądzkie królowi Zygmuntowi Augustowi. W 1572 r. Goniądz zostaje włączony do starostwa knyszyńskiego.
Król Stefan Batory 15.08.1579 r. wydaje uniwersał ustanawiający w Goniądzu żupę soloną z której w sól zaopatrywało się województwo podlaskie.
Wojny szwedzkie i morowe powietrze, częste pożary, przyczyniły się do upadku miasta. W czerwcu 1794 r. podczas Powstania Kościuszkowskiego oddziały powstańcze stoczyły zwycięską bitwę z wojskami pruskimi pod Osowcem.
Podczas I wojny światowej miasto zostało zniszczone przez działania wojenne ze względu na biegnącą po rzece Biebrzy linię frontu.
W 1921 r. zniszczony zostaje przez pożar zabytkowy kościół parafialny św. Agnieszki z 1779 r. Na jego miejscu ks. Adam Abramowicz buduje nową świątynię, którą konsekrowano 15.09.1924 r.
W 1933 r. rozpoczęto budowę nowej VII-klasowej szkoły publicznej jednak wybuch II wojny światowej przeszkodził w jej otwarciu.
Okupacja sowiecka (1939-1941 r.) i okupacja niemiecka (1941-1944 r.) to tragiczne wydarzenia w dziejach miasta. Masowe aresztowania ludności, deportacje, rozstrzeliwania i wywózka na roboty przymusowe.
Okres po II wojnie światowej to czas odbudowy ze zniszczeń wojennych ponieważ miasto przez pięć miesięcy, do wyzwolenia go przez wojska radzieckie znajdowało się na linii frontu.
Obecnie Goniądz jest siedzibą Urzędu Miasta i Gminy. Administracyjnie przynależny jest województwu podlaskiemu i powiatowi monieckiemu. Dwutysięczne typowo rolnicze miasteczko, blisko 60% powierzchni gminy leży na terenie Biebrzańskiego Parku Narodowego.

Kosciol Goniadzki z polowy 18 wieku, zniszczony w czasie I wojny swiatowej, na jego miejscu w 1921 wybudowano nowy, murowany kosciol projektu pana Sosnowskiego.


Borznica Zydowska, zniszczona w czasie II wojny swiatowej


Polozenie i Plan Miasta




Troche ciekawych panoram i zdjec:







Tablica upamietniajaca wymordowanie w tym miejscu 150 mieszkancow Goniadza przez Nazistow.


Parafia




Szkola (tu spedzilem 8 lat )


Kapliczka Sw. Floriana z 1863 r, naiwyzej polozony punkt miasta, wedlug legendy to tu Jagiello upolowal niedzwiedzia i oczarowany okolica kazal zalozyc tu grow


Osowiec Twierdza
















Rozswietlony cmentarz w noc zmarlych


Kosciol cmentarny z 1907 r.


Chluba Goniadza, Osrodek kulture, stoij dokladnie na srodku starego rynku kompletnie niszczac jego orginalne zalozenie urbanistyczne, :bash: Drugi rynek zajmuje teraz park.








Dosc pospolity widok w Goniadzu




Pensionat "Bartek"


No i kilka z wiezy kosciola:








Jeszcze jedna bardzo ciekawa przedwojenna mapa Goniadza. Populacja Goniadza w tamtym czasie byla w 60 % Zydowska i Goniadz byl bardzo czesto nazywany Zydowskim Miastem. W czasie wojny wszyscy zostali deportowani i wymordowani i jedyna pozostaloscia po nich jaka zostala jest maly zrujnowany zydowski cmentarz.


Wiekszosc starej zabudowy Goniadza zostala zniszczona podczas I i II wojny swiatowej. Miasteczko zostalo naszczescie odbudowane w dosyc normalny sposob i niema tam blokowisk, poza jednm dosc maly ale i ono niewyglada zle. Ostalo sie oczywiscie troche budynkow z przelomu 18 i 19 wieku ale miasto zawsze bylo w wiekszosci drewniane wiec liczne pozary i wojny bardzo je zniszczyly. Miasteczko jest dosc biedne i niestety niema dobrego gospodaza ktory by mial jakis pomysl na ozywienie tej ciekawej miesciny. Biebrzanski Park Narodowy ktory zostal powolany w 1993 roku przyniosl duzo pozytywnych zmian ale to ciagle malo. W lato jest tam sporo turystow i miasteczko ozywa ale zima jest zypelnie wymarle. Jesli ktos lubi przyrode, cisze i spokoj jest to naprawde faine miasteczko zeby sie rozluznic. To by bylo na tyle

www.goniadz.pl