Olsztyn w detalu by boberek

kolejna kamienica tym razem z Al. Wojska Polskiego 60
info from olsztyn.eu
mur., pocz. XX
Ta symetryczna kamienica o urozmaiconej architektonicznie, choć ściśle symetrycznej fasadzie dekorowanej subtelnym secesyjnym ornamentem posiada duże wartości estetyczne. Jest ona niemal jedynym świadkiem zwartej, pochodzącej z przełomu XIX i XX wieku zabudowy wschodniej pierzei ulicy Wojska Polskiego.
FUNKCJA URBANISTCZNA: usytuowany na skraju zwartej zabudowy, kalenicowo do ulicy.
BRYŁA: dwukondygnacyjny przekryty dachem mansardowym; w połaci frontowej szczyty pseudoryzalitów i lukarny kryte daszkami pulpitowymi; na osi silnie wysunięte schody obudowane gankiem z balkonem o murowanej barierze na drugiej kondygnacji.
FASADA: elewacja frontowa tynkowana; dwukondygnacyjna na bardzo wysokim podpiwniczeniu; pięcioosiowa z wejściem na osi środkowej oraz dwoma pseudoryzalitami w skrajnych osiach; wejście poprzedzone schodami i gankiem z balkonem o murowanej balustradzie na drugiej kondygnacji; w ryzalitach pozornych dwukondygnacyjne wykusze zakończone balkonami o metalowych balustradach; w pierwszej kondygnacji pseudoryzalitów okno potrójne w tynkowej opasce; wykusze drugiej kondygnacji pseudoryzalitów na planie trapezu, z oknem w każdej ściance; pseudoryzality zwieńczone dwuosiowymi szczytami z dwoma oknami zamkniętymi odcinkowo i okulusami w polu szczytu; otwory wysokiego podpiwniczenia prostokątne; prostokątne okna korpusu w opaskach ze zwieńczeniami o secesyjnej dekoracji; w mansardowym nad korpusem dachu wystawki: dwie z prostokątnymi oknami po bokach a na osi nawiązująca kształtem do szczytów pseudoryzalitów z oknem zamkniętym łukiem pełnym w szerokiej tynkowej opasce ze zwornikiem

HOTEL "CENTRAL HOTEL", od 1928 DOM POLSKI, ob. OŚRODEK BADAŃ NAUKOWYCH IM. W. KĘTRZYŃSKIEGO
Partyzantów 87

Murowany, 1890- 1892, remont 1949-1950, rozebrany l. 70 XX, rekonstr. 1980-1982, remont 1996-1997

Zewnętrzne fasady tego zrekonstruowanego budynku są wierną kopią, stojącego tu niegdyś Domu Polskiego, który zakupiony w 1919 roku na biura Polskiego Komitetu Plebiscytowego do 1939 roku mieścił polskie instytucje działające na Warmii, m.in. szkołę, bibliotekę i bank. Jednocześnie pełnił swą pierwotną funkcję hotelu.
Ten niezaprzeczalnie bardzo ładny architektonicznie, eklektyczny budynek zasługuje więc na uwagę przede wszystkim ze względu na związane z nim wartości historyczne. Nie należy jednak przeceniać i wartości estetycznych jego fasad o bogatej artykulacji wykorzystującej przede wszystkim formy wywodzące się z architektury klasycznej.
Dokonana rekonstrukcja wypełnia lukę powstałą po jego wyburzeniu, nie powodując zgrzytu stylistycznego z XIX-wiecznym otoczeniem architektonicznym.
ROLA W DZIEJACH MIASTA: hotel noszący w latach 1919-1928 nazwę "Internazional" a od 1928 - "Concordia" w latach 1919-1939 był siedzibą polskich organizacji na terenie Prus Wschodnich; zakupiony w 1919 zakupiony na biura Mazurskiego Komitetu Plebiscytowego (oficjalnie Władysław Herz i Stanisław Zieliński), po plebiscycie (1920) mieścił polską szkołę, bibliotekę i Polski Bank Ludowy (od 1922); w 1970 r. budowlę uznano za "Pomnik Bojowników o Polskość Warmii i Mazur"i przekazano na siedzibę Ośrodka Badań Naukowych im. W. Kętrzyńskiego; wkrótce po tym wyburzono; ekspertyza architektoniczna kwestionowała trwałość istniejących wówczas przybudówek; po ich rozebraniu przystąpiono do wyburzania całego gmachu; zrekonstruowano go (tylko fasady) w latach 1980-1982.
FUNKCJA URBANISTCZNA: budynek narożny; wpisany w zwarte pierzeje ulic Pieniężnego i Lanca
BRYŁA: trzykondygnacyjna bryła nakryta płaskim dachem; złożona z dwóch prostopadłych do siebie skrzydeł o ściętym narożniku zewnętrznym (północno-wschodnim).
FASADA: wierna rekonstrukcja fasad; elewacje frontowe od strony ulic Partyzantów i Lanca o bogatym wystroju architektonicznym; trzykondygnacyjne; wschodnia (od strony ul. Lanca) - dziewięcioosiowa i północna (od strony ul. Partyzantów) - trzynastoosiowa; ścięty narożnik jednoosiowy; wejście poprzedzone wysuniętymi schodami lecz bez wyróżniającego opracowania w środkowej osi elewacji dziewięcioosiowej; pierwsza kondygnacja - na skromnym, dekorowanym przemiennym rytmem okienek i prostokątnych płycin cokole - wyraziście boniowana z szeregami półkoliście zamkniętych okien, zwieńczona gzymsem kordonowym; kondygnacja druga również boniowana - delikatniej niż pierwsza; o jej wyrazie stanowi rytm dekoracyjnie obramowanych prostokątnych okien; pod każdym oknem, poniżej gzymsu podokiennego płycina z dekoracją sztukatorską; okna obramowane pilastrami i wydatnym belkowaniem; po dwa skrajne oraz dwa środkowe okna elewacji trzynastoosiowej nad belkowaniem zwieńczone wspólnymi trójkątnymi tympanonami; druga kondygnacja zwieńczona identycznym jak pierwsza gzymsem kordonowym; kondygnacja trzecia gładka z przemiennym rytmem okien w dekoracyjnych opaskach i korynckich pilastrów; po dwa skrajne oraz dwa środkowe okna elewacji trzynastoosiowej dodatkowo ozdobione u góry dekoracją sztukatorską; zwieńczenie trzeciej kondygnacji (i całego budynku) stanowi sztukatorski fryz i silnie wysunięty gzyms, nad którym znajduje się attyka z wazonami; ścięty narożnik w drugiej i trzeciej kondygnacji ma balkony o opracowaniu analogicznym do okien danej kondygnacji oraz murowanych, pokrytych dekoracją sztukatorską analogiczną do płycin podokiennych pierwszej kondygnacji, balustradach; zwieńczenie narożnika stanowi akroterion ze stylizowaną rzeźbą orła.

w mrocznej stylizacji WILLA Partyzantów 5

mur. XIX/XX

Kontrastująca gabarytem i stylem architektonicznym z sąsiadującym gmachem Krajowego Urzędu Finansowego stanowi uroczy przykład secesyjnej willi występującej w roli kamienicy.
Pozbawiona jakiegokolwiek detalu oddziałuje jedynie czystą formą architektoniczną - proporcjami i malowniczą, centralnie umieszczoną wieżyczką.

FUNKCJA URBANISTCZNA: usytuowana narożnikowo w pierzei ulicy.
BRYŁA: bryła rozczłonkowana; dwukondygnacyjna; nakryta dachem wielopołaciowym; w elewacji frontowej (południowej) centralnie umieszczona wieloboczna wieżyczka z cebulastym hełmem oraz schodkowy szczyt; wschodnia część budynku cofnięta; przed nią balkon wsparty na masywnej arkadzie, pod którą wejście do budynku.
FASADA: elewacja frontowa dwukondygnacyjna, pięcioosiowa; w pierwszej kondygnacji cztery prostokątne okna; w piątej osi szeroka profilowana arkada podtrzymująca balkon; w drugiej kondygnacji trzy okna zamknięte łukiem odcinkowym; nad trzecią osią schodkowy szczyt z dwoma małymi prostokątnymi okienkami w polu; w czwartej osi wieloboczna wieżyczka z cebulastym hełmem.

DOM ZDROJOWY, Wojska Polskiego 33

Murowany l. 80. XIX, rozbud. l. 20.XX, remont 1956, 1996-1997

Ten eklektyczny budynek wzniesiony na skraju miasta jest namacalnym dowodem próby wykorzystania do celów leczniczych naturalnych warunków mikroklimatycznych okolic Olsztyna. Niestety nie wystarczyły one na powstanie tu uzdrowiska.
Olsztyński dom zdrojowy odznacza się dużymi walorami architektonicznymi i estetycznymi.
FUNKCJA URBANISTCZNA: wolnostojący; w swoim czasie niemal ostatni budynek w mieście;
BRYŁA: dwukondygnacyjny; Na jego atrakcyjność składają się: wieżyczka pokryta kopulastym hełmem, rozmaite pilastry i ryzality. Do budynku prowadzi kilka wejść. Jedno z nich prowadzi przez obszerny taras otoczony przydającą budowli wiele wdzięku murowaną balustradą.- to mało, poza tym coś mi nie pasuje, nie pamiętam wieżyczki
FASADA: elewacja frontowa dwukondygnacyjna, czteroosiowa o eleganckich, zrównoważonych podziałach horyzontalnych i wertykalnych; głównym akcentem wertykalnym jest dwuosiowy pseudoryzalit o narożach ujętych w pierwszej kondygnacji pasem boni, w drugiej - pilastrami, zwieńczony jednoosiowym szczytem z obeliskami; dopełniają go naroża korpusu ujęte pasem boni oraz pilastry flankujące okna obu kondygnacji korpusu; podział horyzontalny elewacji tworzą gzymsy cokołowy, podokienny pierwszej kondygnacji, kordonowy na konsolkach, podokienny drugiej kondygnacji i wieńczącym; okna pierwszej kondygnacji korpusu zamknięte odcinkowo, ujęte w szerokie profilowane opaski z zaznaczonym w tynku zwornikiem; okna drugiej kondygnacji korpusu zamknięte półkoliście, ujęte w szerokie opaski ze zwornikami; w ryzalicie pozornym okna obu kondygnacji zamknięte półkoliście otoczone szerokimi opaskami; pod oknami prostokątne płyciny.

KRAJOWY URZĄD FINASOWY, URZĄD PODATKOWY i URZĄD CELNY ob. OLSZTYŃSKIE
STOWARZYSZENIE
MNIEJSZOŚCI NIEMIECKIEJ
Partyzantów 3, Murowany 1905, remont 1999-2000

Budynek od początku swego istnienia łączył w sobie funkcje biurowe i mieszkalne z wyraźną przewagą tych pierwszych. Zewnętrznie jednak nie przypomina ani trochę surowego pruskiego urzędu. Wzniesiono go posługując się wzorcem dużej czynszowej kamienicy w konwencji kostiumu francuskiego.
Zwraca uwagą ceglaną fasadą z bogatym tynkowym detalem. I właśnie ten w istocie neogotycki detal stanowi o jej niepowtarzalności w skali miasta (i chyba nie tylko)
ROLA W DZIEJACH MIASTA: do 1945 roku mieściły się tu urzędy państwowe i mieszkania, zwłaszcza służbowe; część biurową zajmowały Krajowy Urząd Finansowy i Urząd Podatkowy oraz Urząd Celny; po wojnie budynek został przejęty przez Skarb Państwa RP i użytkowany Urząd Skarbowy oraz Izbę Skarbową; od 1950 roku do pierwszej połowy lat 90. XX wieku budynkiem władały: Komenda Wojewódzka Milicji Obywatelskiej, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych oraz Komenda Wojewódzka Policji; w 1996 roku gmach wraz z sąsiadującymi budynkami gospodarczymi został sprzedany Olsztyńskiemu Stowarzyszeniu Mniejszości Niemieckiej. Kamienicy nadano nazwę Domu Kopernika (Haus Kopernikus).
FUNKCJA URBANISTCZNA: budynek zajmujący narożnik jednej z arterii ówczesnego.
BRYŁA: czterokondygnacyjny; z wieloboczną wieżyczką na kwadratowej podstawie w narożniku południowo-zachodnim oraz szczytami dwóch pseudoryzalitów od frontu.
FASADA: elewacja frontowa ośmioosiowa, czterokondygnacyjna symetryczna; ceglana z bogatą tynkową dekoracją; z wieloboczną wieżą w prawej osi, preudoryzalitem w czwartej osi oraz dwuosiowym ryzalitem w zamykającym całość z prawej strony; pierwsza kondygnacja na wysokim cokole; w wieży zamknięte łukiem pełnym wejście umieszczone w głębokiej tynkowanej, profilowanej wnęce; w pierwszej kondygnacji ryzalitu dwa półkoliście zamknięte okna o bogato profilowanych głębokich glifach we wspólnej trójlistnej płycinie o profilowanych krawędziach; pozostałe okna pierwszej kondygnacji zamknięte odcinkowo, w tynkowanych obramieniach zwieńczonych prostokątnymi płycinami, w których polu powtórzony motyw trójliścia; pierwsza kondygnacja zamknięta gzymsem kordonowym nie obejmującym prawego ryzalitu; okna drugiej kondygnacji korpusu prostokątne w tynkowych obramieniach z płycinami z motywem arkad pod oknami oraz zwieńczeniami w kształcie strzałkowatych płycin z wpisanymi w nie oślimi grzbietami; okna trzeciej kondygnacji w obramieniach tynkowanych, wsparte na odcinkach profilowanego gzymsu i zwieńczone prostokątnymi płycinami z motywem łuku kotarowego w polu; okna czwartej kondygnacji w opaskach; środkowy pseudoryzalit wyodrębniony silnie wysuniętymi trójkątnymi lizenami i tynkowany na całej wysokości; jego okna opracowane analogicznie do okien korpusu; tynkowany szczyt w kształcie łuku kotarowego z motywem wpisanych weń ostrołuków; w drugiej i trzeciej kondygnacji prawego ryzalitu po dwa prostokątne okna pozbawione dekoracji architektonicznej; w czwartej kondygnacji dwa półkoliście zamknięte okna o bogato profilowanych głębokich glifach; w kształcie łuku w ośli grzbiet z wydatnymi trójkątnymi lizenami; wieża czterokondygnacyjna, ośmioboczna na czworobocznej podstawie (pierwsza kondygnacja); z prostokątnymi oknami w tynkowej oprawie: w drugiej kondygnacji z motywem łuku dwuramiennego obejmującego, oprócz okna, umieszczoną nad nim dekorowaną płyciną; w trzeciej kondygnacji - ośli grzbiet z wpisanymi dwoma łukami pełnymi, w czwartej zaś - całej tynkowanej po dwa łuki pełne nad każdym oknem; wieżę wieńczy fryz arkadowy z ostrołuków, spod których prześwituje cegła.



































































zdjecia bez ramek i w pseudo hdr ale trochę mało czasu na więcej zabawy z nimi. na niektórych widac marność przeprowadzonych prac konserwatorskich widac to szczególnie na cegłach które mimo tego ze zostały scalone to "pusciły"farbę hno: