OURENSE | Discriminación inversora da provincia

Algunhas cousas que cómpre saber sobre Urban

Estimados amigos deste foro. Infelizmente paso poucas veces por aquí e agora, teño que recoñecelo, tampuco puiden lér tódalas intervencións deste fío, agás a que o inicia e algunhas das seguintes.
A Gran Teoría da Conspiración Norte contra Sur está, en todo caso, por ser demostrada. Non teño datos abondo coo para chegar a ter indicios de que tal cousa se produza. Recoñezo que a miña intelixencia rebélase contra tal posibilidade (tal vez peco de excesivo cartesianismo e debo cambiar máis á práctica dunha intuición beninitencionada....), pois escápanseme os motivos profundos de tal existosa conspiración, sobre todo tendo en conta que a potencia económica de Galicia está en Vigo e ter tal capacidade, normalmente no mundo que vivimos, adoita supoñer tamén unha maior capacidade de decisión noutros ámbitos. Claro que, se cadra, as "forzas" económicas de Vigo deixan o rollo localista para consumo de masas ás que ter entretidas con cuestións máis das vísceras cá da cabeza. Por exemplo, a viguísima e surgalega Caixanova leva "séculos" investindo máis fóra de Vigo que en Vigo mesmo. Mentres na nosa cidade a duras penas aporta un par de patacóns, acaba de mercar dous importantísimos e carísimos inmobles históricos no Casco Vello de Compostela para construír un inorme Centro Cultural (a sumar ás infraestructuras culturais existentes e que virán: audotorio de Galicia, Multiuosos, Pazo de Congresos, Cidade da Cultura). En total, un investimeno maior có de Urban a base dos aforros dos inxenuos localistas do Sur.
Vén isto a conto da polémica sobre o Urban Vigo. En Primeio lugar, Enjoy, habería razóns obxectivas (sobre todo pertencentes ao ámbito do "compensatorio") para non concederlle este novo Urban a Ourense: despois de recibir Vigo e Coruña os fondos Urban na convocatoria de 1994, a cidade de Ourense, da man daquel concelleiro egrexio q.e.p.d. (lembrádevos?) Xosé Cuíña, recibíu un milmillonario programa autonómico para a rehabilitación do seu Casco Histórico. A ventaxa sobre Coruña e Vigo daquela, é que a Ourense déuselle a cantidade íntegra, sen que a cidade puxese un só peso, pois non se esixíu cofinanciamento. Ademais, Ourense tampouco tivo que pasar polos duros controis e sistemas de xustificación de gasto que a Unión Europea impón para este tipo de programas. Pero qué sorte tivo Ourense!, porque despois deste regalo dos colegas da Xunta (por certo, que creo que tamén recibiu Pontevedra..), accedeu ao programa Urban II. E ninguén lles reclamou o "adianto" de Cuíña!!. Ou sexa, que neste tema deste concreto programa de rexeneración urbana, Ourense non é nin foi discriminado (segurísimo que noutras cousas si, en serio).
Vexamos o caso de Urban en Vigo. O Concello executou un Urban para o seu Casco Vello no período 1994-1999, cun investimento duns 2.300 millóns das antigas pesetas (un 30% das cales de financiamento municipal). Verbo de Urban II, non era posible en toda Europa -agás dun pequenísimo grupo de cidades que excepcionalmente si puideron acceder- que unha cidade repetise. Deixemos pois esta segunda convocatoria para Ourense e fixémonos na terceira, en cuestión nestes días. Pois ben: aínda que nos creamos que a Unión Europea funciona con criterios chapuceiros e volubles ás influencias dos listillos de turno como por aquí, as cousas non funcionan exactamente así. Se vos molestades en ver os criterios para a selección de proxectos Urban veredes a complexidade que está detrais e o seu perfecto encadramento nas directrices e recomendacións da Comisión Europea para as políticas de rexeneración urbana. MInisterio de Economía e Facenda é o xestor estatal, neste caso, de fondos procedentes do Fondo Europeo de Desenvolvemento Rexional (FEDER) e, necesariamente, ten a obriga de aplicar as normas e procedementos da Comisión, pois o MInisterio é supervisado e os proxectos auditados pola Unión (e non por un cheíñas que pasaba por aí e que se pode vender por unha copa nun bar próximo). Vigo NECESITABA os fondos deste Plan Urban, Teis necesita un proxecto integral e integrado de rexeneración urbana como comer. Pero Abel Caballero non fixo os deberes: contratou a unha consultora "amiga", pero de calidade e de experiencia nestas lides non garantida, para a redacción do proxecto. Coruña e Lugo seleccionaron Consultoras independentes: EOSA e IDOM, penso, respectivamente, porque se xogaban moito e, eles si, sabían que unha parte importante da decisión ía depender da calidade e capacidade de autodefensa do proxecto técnico presentado. ¿Quen seleccionou?: unha comisión formada por catro ministerios, oída a FEMP e a Xunta de Galicia. Unha Comisión, cónstame, cunha composición fundamentalmente técnica. E o proxecto de Vigo, de tan malo, non foi defendible. Coruña, que non entraba na quiniela inicial (só se prevía a concesión de 3 proxectos para Galicia), entrou contra todo pronóstico (aquí xogaban os criterios de compensación e tódolos boletos os tiñas Lugo, Ferrol e Santiago que nunca recibiran este tipo de fondos) e de rondó porque, estou seguro, o proxecto presentado era moi bo os seleccionadores "entraron" por el. Vigo -o seu goberno municipal, o seu alcalde, o concelleiro encargado desta iniciativa- pasou de todo, presentou un mal proxecto sen elementos de integración e integralidade (con meras relacións de obras) que a Comisión esixe expresamente na convocatoria para optar á selección. E de aqueles polvos veñen estes lodos.
Para máis inri, a reacción cínica "viguista" do noso alcalde e localistas de variada pelaxe, só lograrán enfadar moito ás persoas que responsablemente toman estas decisións: malos antecedentes para o noso currículum en Madrid e en Bruselas...
O pensamento positivo, xerador, activo, neste tema é o de esixir responsabilidades aos que alegremente, descoñecendo, ignorando ou desprezando directamente a práctica na concesión dos programas con fondos comunitarios, fixo nunha patada un proxecto impresentable, indefendible. Tan impresentable que aos poucos días de anunciar Caballero a súa presentación, dabase a noticia de que a gran actuación "pública" (PXOM) no degradado barrio de Teis era algo tan pouco rexenerador e con tan pouca capacidade sinérxica como especular coa única zona urbana aberta de Teis, tirar o mercado e dar unha edificabilidade desmesurada con centro comercial incluído.
Pelexemos porque se elabore un auténtico e críble proxecto de rexeneración para Teis, que se busque baixo as pedras financiamento (v.gr. as millonadas que se pretenden gastar con cargo á fantasmada da Universiada) e que se poñan máis á obra para compensar a esta castigada zona de Vigo de tódalas desgracias urbanísticas e socioeconómicas vidas despois da guerra civil. Neguémonos a pensamentos victimistas que os nosos gobernantes queren xerar en nós para eludir as súas responsabilidades acudindo ás nosas vísceras para que non usemos o cerebro.

Sinto infinitamente extenderme tanto. Si o fago é porque valoro aos lectores deste foro e porque penso que é na riqueza dun pensamento complexo contemporáneo onde está a esperanza dunha conciencia urbana non alienada. Mil perdóns e moitos saúdos.

Pablo Eifonso
Redacción de vigoblog.

Grazas a ti Rias Baixas. Que non se comparta a "liña editorial" de Vigoblog non é para nós un problema, senon unha riqueza. A calidade urbana en toda a súa complexa extensión constrúense, penso, non só con formigón, senon tamén con masa crítica. E esta só é posible dende o fluir das ideas, dende a transversalidade, dende o debate rigoroso, argumentado, non demagóxico [por certo, e ao fío dalgún comentaqrio neste foro sobre o que escribimos en VB: a demagoxia non está situada np cerebro que crítica, senon no estómago que pide alimento...].
Volvendo ao tema Urban: non me solprenden, aínda que si me cabrean, as reaccións dos axentes sociais vigueses, recollidas onte nos medios de comunicación. Amosan unha ignorancia ou un cinismo intolerable se queremos En fin, avanzar cara algures. Baséanse case todas na apelación á situación de Teis e non na adecuación do proxecto aos obxectivos das bases da Convocatoria europea. O problema para non conceder Urban non está no mal ou ben que estea o barrio (aínda que o barrio elixido teña que cumprir algúns requisitos relacionados coa degradación mediaambiental, exclusión social, situación dos servizos públicos, etc.) en relación cos outros que recibisen a axuda. O quid da cuestión está no proxecto presentado, nas solucións que dende un enfoque urbano e socioeconómico integrado e integral -así o manda a convocatoria- se incluíron neste. E o proxecto de Vigo era malo, irresponsablemente malo, elaborado por unha consultora inapropiada (aínda que moi relacionada con UGT), máis especializada na xestión da formación (claro!, nesa especie de pozo sen fondo que son os fondos de formación para organizacións sindicais..). Non é bo enganarse: o Ministerio de Economía non odia especialmente a Vigo, mesmo aos seus responsables e técnicos gústalles tanto o marisco como aos da comisión de FISU (eses jetiñas que viñeron a papar a Vigo por mor do tema da Universiada):lol::lol:. O que os diferencia destes é, sobre todo, en que non van de coña: beben albariño, comen centola, pero ao final estudian o proxecto, aplican un baremo, teñen en conta tamén circunstancias accesorias relacionadas coa situación da cidade (claro!), seguramente escoitan tamén suxerencias e sofren presións, pero ao final, volven ao proxecto. E como este non se manteña, para nada serven as presións, as suxerencias, os mariscos e mesmo o albariño. É como os enchufados nas oposicións: como non fagan ben o exame, xa poden levar os padriños que queiran, que non pasan.

En fin, moitos saúdos... e novamente parabéns por este foro. Tentarei pasar máis por aquí para enriquecerme coa vosa información e debate... sempre me interesou moito o que aquí decides (mágoa de que o día non teña 48 horas e nós vivamos 210 anos, por exemplo!). Amo a arquitectura contemporánea e a arquitectura a secas, emocioneime igoal na zona de Wall Street, cá en Greenwich Village ou no Soho; no Sony Center de Berlín e no monumento ao holocausto de Eisenman ou no Casco Vello de Palermo... ou diante dunha pequena construcción rural que represente o producto final de centos de anos de coñecemento por ensaio-erro sobre a construcción e a vida. Por iso mesmo detesto coa mesma intensidade aos especuladores, a aqueles que venden en Vigo puro kitsch, producto dun pelotazo, queréndonolo facer pasar por un exemplo do progreso, da substitución do "vello" polo "novo" (por exemplo, os tremendos mazacotes que queren construir na Praza de España)...

Pablo Eifonso, pola redacción de Vigoblog

Cazurriña, penso que o problema non é o diñeiro. Por exemplo: para o Casco Vello de Vigo hai agora, vía Consorcio (formado por Xunta e Concello), moito diñeiro, máis que houbo nunca... pero non son quen de situar ao barrio, polo menos, nunha ruta críble que conduza á rexeneración urbana, económica e social. Por que? Porque non teñen nin idea de como facelo, non teñen elaborado ningún plan no que se contemplen e se administren no sentido apropiado, os elementos críticos, as medidas e accións de toda índole que, por unha banda, anulen auqelas causas que están na base do proceso de dexeneración e, por outra, aporten os recursos e procesos necesarios para a "reconstrucción". A Unión Europea ten reflexionado moito sobre os procesos de dexeneración e rexeneración urbana. E ten chegado a unha sólida conclusión: os procesos de rexeneración só poden ter éxito dende planteamentos complexos, cunha planificación integrada e integral. NUnca dende un só factor (no caso que comentas, só subvención á rehabilitación de vivenda). E ter éxito é, para eles, lograr unha calidade urbana baseada na boa cobertura de servizos, na diversidade de usos, no mantemento da poboación autóctona, na recuperación do tecido económico endóxeno, no cosido do barrio en crise co resto da cidade... Por esa razón, a Unión Europea, despois de moitísimos anos de só ter unha política de financiamento de accións no terreo productivo agrario, optou por promover e manter unprograma urbano, Urban, que dende 1994 demostra, alí onde serve para poñer en marcha sinerxias máis alá do mero financiamento concreto do programa, a súa eficacia. Por esta razón penso que é dramático o de Teis: non porque nonos desen os cartos (que bastante desgraza é), senon, sobre todo, porque os nosos gobernantes non saben que facer con Teis. Para eles, para o PXOM, é só unha oportunidade de negocio. Mesmo unha acción do calado e importancia estratéxica para o barrio como era a Cidade do Mar e a recuperación do imprescindible espazo urbano e litoral que representa a ETEA, non foi posible e, finalmente, transformarase nunha nova operación especulativa que rachará un dos maiores valores deste espazo: a súa unidade e coherencia interna.
Primeiro estratexias rigorosas, plans e programas: nono dubidedes, detrais destes, se están ben construidos e apoiados criticamente pola cidade, se son realmente acordes co interese xeral e non do duns cantos qeu viven disto, vén o diñeiro. Santiago de Compostela é un bo exemplo disto que digo.
Saúdos

[FOTO: Vigoblog. Casa da Música, Porto, un pouco máis ao Sur do Norte]

A min sempre me gustou o Sur. En tódalas súas acepcións: o Sur pobre, o Sur negro, o Sur alegre. O Sur como antítese, como rebelión. ¿Como considerarse Norte neste mundo sen se ruborizar?. Pero nin Vigo nin Coruña están nese Sur. Somos norte e occidente, de igoal maneira unha cidade e outra mal que nos pese e ao noso pesar...
Pero este fío ía, realmente, da selección de cidades que candidataran ao Plan Urban. Se cadra todo o lío vén do seu enunciado moi conotado, efectivamente, de localismo, e porque se puxo como exemplo de discriminación o feito de que non se concedera este plan a Vigo e Ourense. De non rebatírense os argumentos aquí expresados, parece que non é un bo exemplo. [De paso, como corolario, sería importante que, quen tivese algo de tempo, se lése algún dos documentos sobre desenvolvemento urbano da UE, por exemplo, aquí]. Isto dito con independencia de que poida haber discriminacións territoriais. Pero é que este tipo de "discriminación" (territorial, económica, de sectores sociais) é a esencia do sistema: ¿ou alguén pensa que isto está montado sobre a base da non-discriminación e a xustiza?.
Sinto moito que o fío derivase por esa visión localista simplista da análise da distribución territorial da riqueza (non será mellor reflexionar o por qué se produce, en lugar de aplear a indemostrables "fobias" de non se sabe quen?) puramente irracional máis característica de suporters cá de persoas intelixentes coma vós.
Saúdos