Rotterdam: Imago

Door verschillende threads heen komt met enige regelmaat het Imago van Rotterdam naar bovendrijven. Of het nu gaat om de het postkantoor op de Coolsingel of de Erasmusbrug of klein nieuws wat in de urbanatics thread verdwijnt.

Wat maakt Rotterdam nou Rotterdam? Waarin verschilt het en waarin heeft het zijn unieke kenmerken? Las al het bekende adagium 'niet lullen maar poetsen' en 'arbeidersstad' maar iedereen die in Rotterdam woont of er een paar keer op visite komt zal denk ik veel meer dan alleen dat ervaren.

Om deze thread een kickstart te geven hieronder wat achtergrond info o.a. van Patricia van Ulzen die haar scriptie heeft geschreven omtrent het imago van Rotterdam en waaruit ook naar voren komt dat de gewenste 'gezelligheid' (lees kleinschaligheid) de stad in de jaren 70 bijna de nek om heeft gedaan.


’Nieuw imago Rotterdam te danken aan creatieve klasse’

ROTTERDAM Rotterdam was rond 1970 nog een stad met een identiteitscrisis, die niet groot maar klein wilde zijn, en gezellig in plaats van zakelijk.
Inmiddels geldt de stad als een echte metropool, zie het etiket van het wereldse Manhattan aan de Maas dat sterker is dan ooit.

Hoe heeft die verandering van imago kunnen plaatsvinden?

Met haar morgen gepresenteerde proefschrift Dromen van een metropool, De creatieve klasse van Rotterdam 1970-2000 denkt Patricia van Ulzen een afdoend antwoord te hebben gevonden op deze vraag.

Volgens haar was er op de eerste plaats een nieuwe visie op Rotterdam, die de ontwikkeling van de stad in deze periode heeft gestimuleerd. Kunstenaars en andere culturele experts, een groep die tegenwoordig wordt aangeduid als de creatieve klasse, waren de eersten die deze grootstedelijke visie ontwikkelden.

Zo verrichtten zij het voorwerk voor het Nieuwe Rotterdam dat vanaf het einde van de jaren tachtig concreet vorm kreeg.

In haar proefschrift toont Van Ulzen aan hoe een groep van Rotterdamse architecten, vormgevers, kunstenaars, cultuurspecialisten, en horeca- en culturele ondernemers zich vanaf de jaren zeventig verzetten om van Rotterdam een kleinschalige stad te maken.

Daarbij grepen zij terug op de grootstedelijke aspiraties van Rotterdam in de negentiende eeuw, het interbellum en de wederopbouwperiode.


Het beeld van Rotterdam is in de afgelopen dertig jaar 180 graden gekanteld.

Rond de jaren zeventig verkeerde de stad in een ware identiteitscrisis. Na de afronding van de wederopbouw werd de binnenstad als leeg en ongezellig ervaren. De stad die gedurende het interbellum en de jaren vijftig/zestig nog trots de grootstedelijke predikaten zakelijk, dynamisch en modern uitdroeg, kreeg rond 1970 last van koudwatervrees. Rotterdam was opeens een kille stad zonder hart.

Tekenend voor deze houding was de grote manifestatie C70 waarmee vijfentwintig jaar wederopbouw werd gevierd. De binnenstad werd vol gezet met kraampjes, paviljoentjes, koepeltjes, cafeetjes, kortom een reeks goedbedoeld - en steevast met verkleinwoorden aangeduid - straatmeubilair, waaraan de Coolsingel nu nog te lijden heeft. Rotterdam wilde even helemaal geen grootstedelijk imago meer.

Nog geen tien jaar later begon dit beeld al weer terug te kantelen. En weer een paar decennia verder is Rotterdam trots op zijn grootstedelijke imago, zijn hoogbouw, zijn dynamiek, en zijn haven. Patricia van Ulzen vroeg zich af hoe die veranderende visie op de stad en de stedelijke cultuur tot stand is gekomen.

De centrale stelling van Patricia van Ulzen is dat het niet zozeer een kwestie van vooropgezet beleid of van slim uitgevoerde citymarketing was, maar dat het beeld van het Nieuwe Rotterdam vooral tot stand is gekomen door het voorwerk van een beperkte groep culturele ondernemers die vanaf het einde van de jaren zeventig in Rotterdam actief was. Pas toen deze creatieve klasse met succes het beeld uitdroeg van Rotterdam als een moderne havenstad waarin de leegte en grootschaligheid geen problemen waren, maar juist typisch Rotterdamse kenmerken die uitgebuit moesten worden, haakten beleid en stadpromotors weer aan. Van Ulzen bespreekt in haar boek uitdrukkelijke de ‘visie’ op de stad en gaat daarbij uit van de representatie van de stad in relatie tot sociale en materiele ontwikkelingen. In haar voorbeelden maakt ze voornamelijk gebruik van beelden die ze analyseert op grootstedelijke iconografische kenmerken. De titel van haar proefschrift is niet voor niets Dromen van een Metropool. De ‘droom’ in beelden ging vooraf aan de daadwerkelijke, materiele realisering van het huidige grootstedelijke Rotterdam.

^^
Het lijkt me in ieder geval duidelijk dat het belangrijk is om een visie te hebben, een droom. Iets dat je najaagt. Waarbij realisme soms iets op de achtergrond mag verdwijnen. Liever hoog inzetten dan op het eind erachter komen dat je iets middelmatigs hebt voltooid.

Omtrent het imago van Rotterdam denk ik aan twee gedichten van Jules Deelder... al weet ik dat dit maar een klein aspect van Rotterdam is.

Stadsgezicht:

Tegenwoordigheid van geest
en realisme in ’t kwadraat
vieren onverstoorbaar feest
in een opgebroken straat.

Hoog en spijkerhard de hemel
met een blikkerende zon of
zwart en laag in wilde wemel
langs skeletten van beton

Doorheen geloken luxaflexen
torenhoog de wooncomplexen
stapelen den einder dicht

Posthistorisch vergezicht -
Rotterdam gehakt uit marmer
kant’lend in het tegenlicht



Rotterdam is niet te filmen

Rotterdam is niet te filmen

Rotterdam is niet te filmen
De beelden wisselen te snel
Rotterdam heeft geen verleden
en geen enkele trapgevèl

Rotterdam is niet romantisch
heeft geen tijd voor flauwekul
is niet vatbaar voor suggesties
luistert niet naar slap gelul

't Is niet camera-gevoelig
lijkt niet mooier dan het is
Het ligt vierkant hoog en hoekig
gekanteld in het tegenlicht

Rotterdam is geen illusie
door de camera gewekt
Rotterdam is niet te filmen
Rotterdam is véels te echt