Wat als...

Is dat wel zo? Wat me hier in Toronto opvalt is dat ze in de nieuwe torens juist veel kleine, betaalbare, appartementen aanbieden. Kleinere appartementen leveren per stuk wellicht minder op, maar je hebt er wel weer een stuk meer van in het gebouw. De totale opbrengst voor de projectontwikkelaar lijkt me in deze gevallen daarom niet onder te doen voor een toren met een kleiner aantal grote appartementen. (Extra) bezuinigen op de kwaliteit is dan ook niet nodig. En de hoogte van de gebouwen hoeft er blijkbaar ook niet onder te lijden: de meeste nieuwe projecten hier zijn rond de 45 a 50 verdiepingen en de trend is om verder de hoogte in te gaan.

Overigens ben ik wel voorzichtig om de situatie hier te vergelijken met die in Nederland en dan met name in Rotterdam, omdat er redelijk grote verschillen in de markt zijn. Toronto heeft duidelijk meer inwoners en het hoogbouwaanbod is momenteel enorm. De kleinere appartementen zijn hierdoor wel goed betaalbaar: voor ruim onder de CDN$ 150.000 (EUR 95.000) heb je een nieuwe (maar kleine) woning midden in de stad. Nog goedkoper is ook mogelijk, maar wellicht zijn mini-appartementen van 40 m2 of minder zoals ze hier volop bouwen niet echt wenselijk...

De woningen goedkoper maken door de torens goedkoper te maken. Gezien de kleine aantallen van hoge torens (tot nu toe) en gezien de bijzondere bouwkundige en bouwprocesmatige eisen aan hoge torens heb ik het vermoeden dat het allemaal nog veel efficienter kan. Bijvoorbeeld: torens worden nu vanuit de draagconstructie ontworpen. Oplossingen voor bijv. installatietechniek en bouwproces, die vanaf 70 meter dominante problemen kunnen vormen, worden er maar achteraf bij verzonnen. Dat leidt natuurlijk tot dure, suboptimale oplossingen.
Maar niet alleen in het ontwerpproces kunnen torens goedkoper worden gemaakt, ook in de bouw. Laten die aannemers maar eens wat industrieler gaan werken.
Misschien kan er zo een zichzelf versterkend proces tot stand komen: iets goedkopere torens brengt het voor iets grotere groepen kopers binnen bereik, waardoor meer torens worden gebouwd, waardoor de torens verder in prijs zakken waardoor de potentiele groep kopers nog groter wordt.
Wellicht dat zo'n spiraal eerder al in steden als Toronto heeft plaatsgevonden. We zouden eens moeten bestuderen wat nou werkelijk en precies de verschillen tussen Toronto en Rotterdam zijn, over (zeg) de afgelopen 20 jaar heen.
Bouwmethodes verschillen van land tot land, maar zeker voor torens zijn er ook veel overeenkomsten. De installatietechniek bijv. zal in Canada zeker anders zijn, maar dat betekent niet dat een ontwikkeling op dat gebied daar niet in NL te copieren zou zijn.

Laurens en KNA zeggen volgens mij nuttige dingen in deze. Ik vind het vreemd dat de stedelijke toren vooral voor kleine huishoudens lijkt bedoelt, terwijl er een groot deel van het aanbod bestaat uit appartementen tussen de 80 en 100 m2. Voor de echte stedelingen is de stad de woonkamer. Ook de manier van samenwerken tussen de partijen kan in Nederland een stuk efficiënter. Ik heb nu het idee dat iedereen zijn eigen belang zit na te streven in de bouwkeet, er lijkt dan ook altijd wel wat aan de hand daar. Installateurs klagen inderdaad dat ze pas als laatste en als sluitpost bij het project worden betrokken. Tenslotte zal ook de Nederlandse wet- en regelgeving de zaken niet makkelijker maken. Ik denk zelfs dat we een maximale hoeveelheid stedelijkheid hebben ten gevolge daarvan. Het zou mooi wezen als een stad een stedelijke plek kon aanwijzen waar bepaalde regels gewoon niet gelden. Ook zou je zeggen dat er meer Poolse aannemers op de markt verschijnen want het grootste deel van de kosten bestaat uit arbeid. Er valt dus nog genoeg te winnen lijkt mij.

Het is inderdaad wel interessant om te kijken wat er goedkoper kan, zonder in te boeten op de kwaliteit. Standaardisatie van de bouw kan daarbij helpen. Het is al mogelijk om appartementen industreel te bouwen en ze in 1 keer op de bouwplaats te stapelen. Op de bouwplaats hoeft dan alleen de fundering en de draagconstructie + stijgpunten gebouwd te worden, terwijl elders de appartementen in elkaar worden gezet. Dit kan de bouwtijd enorm verkorten. Bij de Grote Lijn willen ze dit geloof ik gaan doen.

Ook het bouwen van meerdere torens met dezelfde plattegrond kan de prijs omlaag brengen. Je ziet dit ook in Toronto, woontorenprojecten met meerdere min of meer dezelfde torens. En dat ziet er zeker niet lelijk uit!

Los daarvan vind ik dat de torens vaak te weinig glas en te weinig balkon hebben. Bij hoog wonen heb je het gemis van een tuin, en is het uitzicht van groot belang. Veel glas in de gevel (uitzicht) en een balkon als vervanging van de tuin lijken me dan ook wezenlijke elementen van een woontoren.